آموزش نبض گیری و شناخت ناراحتی ها

درود بر دانشجویان عزیزم:

نبض شناسی Pulsology

در این قسمت بران شدم که به مبحث آموزش نبض شناسی بپردازم

علم نباضی از دیرباز از مهمترین علوم نظری در بخش طب است..

یک طبیب حاذق با دانستن نباضی به کمیت و کیفیت (حالات نبض و قلب)واقف شده و بهترین تصمیم را برای درمان اتخاذ میکند

در این مجموعه آموزشی یاد میگیرید:

1-تعریف نبض

2-جایگاه های نبض روی بدن انسان

3-چگونگی نبض گیری روی سرخرگ رادیال

4-بررسی 10 فاکتور مهم در نبض گیری:(نبض های ساده)

5-بررسی انواع نبض و بیان ناراحتی ها:((نبض ترکیبی))

6-رابطه نبض با مزاج-ورم ها-اندامان و…

امیدوارم این مجموعه فیلم آموزشی به یادگار بماند برای شما دانشجوی عزیزم سبز باشید(مهندس جاویدی)

نبض شناسی در طب سنتی:………………………………

تعریف ابن سینا از نبض:

عبارت است از حرکت آوندهای روح که با هر انبساط و انقباض آن ، نسیمی بوجود می آید که

باعث خنک شدن روح می شود و بقاء روح را در بدن ممکن میسازد.

بطور کلی نبض(رگ جُنبنده) ،در هنگام انقباض قلب )انقباض بطن چپ) ،خون با فشار وارد.سرخرگها(شریانها) می شود. و مانند تپش قلب حرکت میکند.در واقع شریانی که روی استخوانواقع شده باشد بهترین نبض را نشان می دهد. 9موقعیت در بدن وجود داردکه نبض خوبی دارند

که به ترتیب از سر به پایین عبارتند از)گیجگاهی, کاروتید,بازو, مچ, دست, کشاله ران, زیرزانویی, پشت قوزک خلفی, پشت پایی( ولی به عقیده حکمای طب سنتی بهترین نبض برای معاینه نبض مچ دست(روی سرخرگ رادیال)است.

نبض گیری مچ دست بهترین حالت نبض گیری است، زیرا:

-به سرعت و به آسانی برای نباض قابل تشخیص است .

-بسیار راحت میتوان از روی آن ناراحتی ها را تشخیص داد.

-در راستای قلب است.

-دیرتر از قسمتهای دیگر تحت تاثیر احساسات فرد قرار میگیرد.

-نسبت به جاهای دیگر در قسمتی است که شخص احساس خجالت و گناه نمیکند و راحت است.

طریقه نبض گیری به روش طب سنتی ایرانی:

-دست نبض دهنده به پهلو باشد.

– دست راست بهتر نبض نشان میدهد ولی میتوان نبض دست چپ را هم گرفت.

– معمولاً با دست راست ،نبض دست راست ،و با دست چپ نبض دست چپ را میگیرند.

-مدت زمان تشخیص بسته به تجربه گیرنده نبض(نباض)دارد بین 45 ثانیه تا یک دقیقه.

-با چهار انگشت روی خط نبض کار می شود.

– انگشت کوچک نباض در کنار شست نبض دهنده قرار میگیرد.

انواع حالات نبض ساده و تشخیص ناراحتی ها از روی آن:

نکات مهم :

ا – برای درک بهتر کشف حالات نبض احتیاج به یک استاد باتجربه وممارست زیاد است. وصرفاً با خواندن جزوه وکتاب نمی توان به درستی یک نباض خوب بود. در جداول پایین سعی کردم به سادگی هرچه بهتر به بیان شناخت انواع نبض بپردازم.

2- گرفتن نبض برای تشخیص بهتر از حالات مزاجی است که اگر نباض ،مزاج شناسی بداند با گرفتن نبض بیشتر به تشخیص خود نزدیک می شود.

انواع نبض ساده:………………………………..

طول:…………………………….

– طویل:نبض کشیده است و سه تاچهار انگشت نباض حس می شود.در

فرد سالم نشان دهنده تیپ دَم و در شخص بیمار،حرارت-ورم-تب

– قصیر:نبض کوتاه است و برای حداقل یک انگشت نباض حس می شود.در فرد سالم تیپ بلغم یا سودا و در فرد بیمار،کم خونی-خونریزی داخلی-تب و لرز-قلب بیمار

– معتدل: نبض بین طویل و قصیر که حداقل دو تا انگشت نباض حس می شود.در فرد سالم تیپ صفرا

ارتفاع:………………………………………

– مُشرِف-شاهق(درشت):نبض به انگشتان نباض با کوچکترین تماس حس می شود.درتبپ دَم وجود دارد.

– مُنخَفِض(مخفی):نبض با فشار زیاد انگشتان نباض قابل حس است.در تیپ بلغم و سودا وجود دارد و در هنگام بیماری میتوان به غش –اسهال و استفراغ –ناراحتیهای عصبی پی برد.

– معتدل :نبض بین مشرف ومُنخَفض است.

………………………………………………

قَرَع قوی(تلنگرزدن) :نبض با قوت به انگشتان نباض ضربه میزند.درحالت عادی در تیپ دم مشهود است و درهنگام  بیماری علائم: فشار خون –ابتدای ورم –امراض حاد-تب را بیان می کند.

– قَرَع ضعیف:نبض ، ملا یم به انگشتان نباض ضربه میزند.در تیپ سودا مشهود است و در هنگام بیماری: ضعف قلب –کم خونی – افزایش بلغم–کاهش هضم غذا –ناتوانی جنسی

-قَرَع معتدل:بین قوی و ضعیف

…………………………………………….

میزان سکوت:

متواتر: زمان بین نبض اول ودوم بسیار کم است :کمی قوه حیوانی  احتمال ناراحتی مزمن قلب-کم خونی(مینور)-فشارخون-حرارت-خونریزی

– متفاوت :زمان بین نبض اول ودوم زیاد است زیادی قوه حیوانی ناراحتی مغز و اعصاب-سرمازدگی-سردی-افسردگی-کم خونی شدید

…………………………………..

حالت نبض:

– سریع (طول موج کوتاه):نیازمند به

اکسیژن است-کم خونی(مینور)-تحریک اعصاب-خونریزی اولیه-حرارت بالا-کاهش هوا-مسمومیت-اختلالات قلبی و کبدی.

بَطیء(طول موج بلند) :قلب به اکسیژن کمی احتیاج دارد-ضعف قلب – سرمازدگی-ادامه خونریزی-کم خونی شدید –امراض سخت-سوزش کبد-افسردگی شدید – تب و لرز –اضطراب و دلهره –امراض عصبی مغزی

معتدل( نبض بین سریع و بطئی ):عادی بودن قلب-بدن نرمال

…………………………….

حجم نبض:

عریض(پهن):نبض ،کُل سطح نوک انگشت احساس شود، در بیماریها: زیادی رطوبت- تب –ورم و التهاب شدید –التهاب ذات الجنب –تب محرقه(بیماری عفونی –میکروبی)

ضیق(نازک):نبض فقط سطح کم نوک انگشت نباض حس میشود.ناشی از خشکی بدن است.

معتدل: نبض بین حالت عریض وضیق است.تعادل در رطوبت وخشکی

…………………………………………..

رطوبت نبض:

مُمتَلی(پُر):با فشار کم انگشتان نباض بررگها احساس پر

خونی برای نباض بوجودآید.کثرت روح و خون – فشار خون –التهاب –ابتدای امراض حاد

خالی: نباض فشار بیشتری روی رگها قرار دهد ولیکن احساس

پر خونی برای او بوجود نیاید.کمی روح و خون – انتهای امراض حاد-قند خون– زخم داخلی

معتدل: بین مُمتَلی و خالی اعتدال در روح و خون

…………………………..

وزن نبض:

جَیِّدالوزن : بین انبساط و انقباض نبض تساوی برقرار است

:صحت بدن

خارج الوزن: بین انبساط و انقباض نبض تساوی برقرار نیست:

عدم صحت بدن ضعف شش ها –افزایش بلغم –ناتوانی جنسی

رَدی الوزن(نبض پهن):منبسط( که در دوران طفولیت است،دربزرگسالان دیده شود و نبض فشرده(منقبض)که در دوران بزرگ سالی است،برای اطفال دیده شود:عدم صحت بدن(در طفولیت انبساط زیاد است و در بزرگسالان انقباض زیادتر است و در جوانان عمدتا مساوی ھستند)

………………………

اجزاء نبض:

مُستَوی: تمامی اجزائ نبض با هم برابرند : صحت بدن بهبودی مریضی

مختلف منتظم :تمامی حالات نبض منظم است :صحت بدن بهبودی مریضی.(حرکت اختلافی نبض بر یک نظام استوار باشد و این امر اظھار می کند که

اختلافی که در نبض بوجود آمده موجود است و به نظم خود ھم چنان باقی است).

مختلف :تمامی اجزای نبض باهم برابر نیستند:عدم صحت بدن

مختلف نا منظم:تمامی حالات نبض باهم منظم نیستند:

عدم صحت بدن – اعتیاد به چای و تنباکو در حین مریضی حالات نبض

بدون وجود یک نظام خاص عوض می شود مانند این که یک نبض اولش سخت باشد بعد نرم و بعد سخت و …

………………………………………………………………

بررسی انواع نبض و بیان ناراحتیها

((نبض ترکیبی)):

نبض عظیم :(طویل – عریض- مشرف ) :

قوت وحرارت و رطوبت زیاد(درتیپ دَم مشهود است).

………………………………..

نبض صغیر: (قصیر – ضیق و منخفض)(کوتاه–نازک –مخفی):قوت و حرارت و رطوبت به شدت کم-کم خونی-ضغف عمومی.

…………………………………..

نبض غلیظ :(عریض و مشرف)(پهن-درشت): رطوبت و سردی

………………………………….

نبض غزالی (مشرف و متواتر)درشت وفاصله بین دو نبض کم: قلت روح.

………………………………….

نبض موجی: نبض با تراکم متفاوت(فاصله دونبض زیاد)( درجایی ضیق(نازک)و درجایی عریض(پهن) است درقسمتی مشرف(درشت) و در جایی منخفض(مخفی) استدلالت بر: رطوبت و احتمال امراضی

چون:استسقاء –سکته – فلجی –امراض عصبی

…………………………………………….

نبض دودی(کِرمی) :نبض به صورت موجهای ملایم زیر

انگشتان نباض حس می شود.

ضعف بسیار شدید

……………………………………………….

نبض نَمل(مورچه ای) :نبض صغیر –متواتر-کوتاه –نازک

–مخفی با فاصله کم :نبض قبل از مرگ.

……………………………………………..

نبض مِنشاری(اره ای): نبض گاهی قوی و گاهی ضعیف :التهاب و ورم اعضاء و بخصوص ششها

……………………………………….

نبض ذَنب الفار(دم موشی): نبض از یک جایگاه شروع

می شود و به عظیم یا صغیر ختم می شود و دوباره به سمت اول باز می گردد که دلالت بر این است که قوا

ضعیف شده است و بعد از ضعف دوباره درست می شود اگر این نبض در وسط منقطع شود علامت بدی است.

…………………………………………

نبض مِطرَقی(چکشی):دو نبض-سکوت-دو نبض -این نبض بر ضعف عمومی دلالت می کند.

……………………………………….

نبض ذوالفَترَه(دارای سکون ):نبض جایی که باید بزند سکون پیدا

میکند:عدم صحت عمومی.

………………………………………..

نبض الواقع فی الوسط(متحرک در وسط):نبض در جایی که باید سکون یابد،می زند:عدم صحت بدن.

……………………………………..

نبض مسلی(جوالدوزی) :در این نبض از نازک شروع شده

پهن شده و مجدداً نازک میشود:ضعف عمومی.

……………………………………..

نبض مرتعش(لرزاننده): نبض لرزان مانند رعشه است :بسیار ضعف بدنی

………………………………….

نبض مُلتَوی(پیچیده) :شریانها زیر انگشت نباض چنین حس شوند که انگار پیچ خورده اند : ضعف –حرارت و رطوبت

………………………………………………………………………………….

رابطه نبض با انواع ورم:

ورم گرم:نبض اره ای  و مرتعش

-ورم گرم و مرطوب: نبض موجی

-ورم سخت:نبض اره ایی

-ورم نرم و کم سرد:نبض موجی

-ورم نرم و سرد: کُند و متفاوت  

…………………………………………

نبض انواع ورم روی اندامها:

-ورم روی عصب:نبض سخت و اره ای

-ورم روی اندام پُرخون-طحال – شُش(اندامهای دارای شریان):نبض درشت و طویل است.

-ورم شُش:حالت خفگی نبض

-ورم کبد:حالت پژمردگی نبض

-ورم دهانه معده وکلیه:حالت تُرنجیدگی (رنجوری)نبض و غش آور

……………………………………………

رابطه انواع نبض با درد:

درد شدید و مدت دار: طویل –سریع و متفاوت(بلند-پهن-درشت-سریع با فاصله)

درد شدید و مدت دار خارج از حد:نبض نملی

درد خارج از حد: ایجاد شوک وقطع نبض ومرگ

…………………………………………….

رابطه نبض با جنسیت:

مرد: نبض درشت وبزرگ و سرعت کم.

زن: نبض نسبت به مردان کوچکتر وسرعت بیشتراست.                          

………………………………………………

نبض و انواع مزاج:

– صفرا مزاج: طویل – ضیق – حار(بلند –نازک –گرم)

– بلغمی مزاج: قصیر- عریض-بارد(کوتاه –پهن –سرد)

– دموی مزاج: طویل- عریض – حار(بلند –پهن –گرم)

– سودایی مزاج: قصیر-ضیق –بارد(کوتاه-نازک –سرد)

…………………………………………

نبض در سنین مختلف:

خردسال: بواسطه رطوبت ،نرم تر از بزرگسالان وتواتر بیشتری دارند.نبضی عظیم و متواتربلند-پهن-درشت-فواصل نبض کم است.

-نوجوان:عظیم تر وکم متواتر از خوردسال

-جوان:عظیم ومتفاوت (بلند-پهن-درشت-فواصل نبض زیاد)البته رو به اعتدال دارد.

-میانسال:کم شدن عظیم وبطیء )بلند-پهن-درشت-آهسته(شدن.

-پیر:صغیر وبطیء (کوتاه –نازک –مخفی-آهسته)

………………………………….

موفق باشید…………..جاویدی